Yerli ve milli imkanlarla üretilen ilk dalgıç tespit sonarı Aras 2023, Türk savunma sanayiinin gurur projelerinden biri olan TCG Anadolu’ya geçtiğimiz günlerde entegre edildi. Suyun üzerinden gelecek tehditlere karşı son derece gelişmiş savunma sistemleri olan TCG Anadolu, suyun altından gelebilecek tehditlere karşı da sıkı bir şekilde korunuyor.
Dalgıç tespit sonarları her ne kadar bugüne kadar başta askeri gemiler ve askeri tesislerin korunması için kullanılmış olsa da bu durum günümüzde hızla değişiyor. Terör tehdidinin günümüzde daha farklı bir boyuta geçmesi bu değişimin en önemli sebeplerinden biri. Bu durum bir başka sonucu da beraberinde getiriyor. Suyun altında, üzerinde ya da kıyıda bulunan sivil tesislerin korunması meselesi…
Türkiye gibi üç tarafı denizlerle çevrili olan, nükleer santral projesinde sona gelen, Karadeniz kıyısında çok büyük bir doğal gaz depolama merkezi kuran bir ülke için dalgıç tespit sonarları haliyle çok daha büyük anlamlar taşıyor.
Tehditleri 1 kilometre öteden tespit ediyor
Türkiye’nin milli imkanlarla üretilen ilk dalgıç tespit sonarı Aras 2023’te Armelsan imzası var. Genel Müdür Can Emre Bakım, önce sonarla ilgili genel bir çerçeve çiziyor. Aras 2023 dalgıç tespit sonarı sisteminin su altından gelen kapalı ve açık devre solunum sistemli dalgıçları ve dalgıç intikal vasıtalarını tespit etmek için geliştirildiğini söylüyor.
Bu sistem yaklaşık 1 kilometre mesafeden otomatik olarak hedefleri tespit ediyor. Bu da kullanıcıya/operatöre yaklaşık yarım saatlik bir müdahale süresi kazandırıyor. Bakım’ın üzerinde durduğu bir diğer nokta da asimetrik savaşın artık suyun altına da taşındığı gerçeği oluyor. Dalgıç tespit sonarlarının sivil alanlar için kullanımının yolunun bilhassa Ukrayna-Rusya savaşı ile açıldığının altını çiziyor Bakım.
Kamikaze dron’lar kadar kamikaze insansız deniz araçlarının da öne çıkmaya başladığı uyarısında bulunan Can Emre Bakım, Aras 2023’ün yeni versiyonunun bu tür tehditleri de hızlı ve doğru bir şekilde tespit edeceğini söylüyor.
‘Made in Türkiye’ imzalı dalgıç tespit sonarıyla ilgili kısa bir zaman sonra çok önemli bir ihracat haberini kamuoyuyla paylaşacaklarına da işaret ediyor.
“Dünyada bunu üretebilen 4-5 ülke var”
Dalgıç tespit sonarının Türkiye’de üretilmesi ve bunun TCG Anadolu’ya takılması önemli bir durum. Ancak madalyonun farklı bir yüzü daha var. Değişen terör tehdidi… Savunma ve Denizcilik Araştırmacısı Kozan Selçuk Erkan ile işin bu boyutunu konuşuyoruz.
Dalgıç tespit sonarı üretebilen 4 ya da 5 ülkenin olduğuna dikkat çekiyor Erkan ve “Biz de bu ülkelerin arasına girdik.” diyor. Dalgıç tespit sonarını yerli olarak üretmenin neden önemli olduğunu soruyoruz. “Bu bizim için çok kıymetli bir ‘ilk adım’ olarak görülmeli. Bir sonar ailesi oluşuyor burada. İlk etapta dalgıç tespit sonarını yaptık. Daha sonraki süreçlerde farklı tiplerde, farklı görevler üstlenebilecek sonarlar da üreteceğiz. Aras 2023 bu ailenin ilk ferdi.” yanıtını alıyoruz.
Vekalet savaşları için çok değerli bir kazanım
Bu noktada terörün değişen yapısı meselesini daha ayrıntılı anlatıyor Kozan ve belli yerlerde kendi izlerinin görülmesinin istemeyen kimi ülkelerin ‘vekillerine’ daha fazla yetenek kazandırmaya başladığının altını çiziyor.
Benzer işleyişin Ukrayna’da görüldüğünü anlatan Kozan Selçuk Erkan, “Kamikaze botlar, kamikaze dron’lar ve benzer çok farklı sistemleri orada gördük. Vekiller üzerinden yürüyen bir süreç. Vekil unsurlar üzerinden terör eylemleri meselesinde bu tehdidi en çok hisseden ülkelerden biri de şüphesiz Türkiye.” diyor.
ABD’den teröristlere dalgıç eğitimi
Geçtiğimiz günlerde ABD’li uzmanların Suriye’deki bir grup teröriste ‘dalgıçlık eğitimi’ verdiğini hatırlatıyoruz. Bu durumun Türkiye’yi doğrudan etkileyeceğini söylüyor Erkan ve devam ediyor:
“Bu bölgede egemen güçlerle deniz alanında ya da başka politikalarda çıkar çatışması yaşayacak tek ülke biziz. Bu nedenle tehdidi ciddiye almakta fayda var. Bu tehdit sadece askeri gemiler ya da askeri tesisler için geçerli değil. Barajlar için de benzer bir sıkıntı söz konusu olabilir.
Bu tür asimetrik unsurlar barajlarımıza, su altındaki pek çok sabit tesisimize de zarar verebilir. Suyun altında vana hatları, elektrik hat kabloları bulunuyor. Karadeniz’de doğal gaz hatlarımız, devam eden sondajlarımız var. Limanda da çok ciddi bir depolama ve dağıtım hattı mevcut. Dalgıç tespit sonarı tüm bu yerler için oldukça kıymetli bir sistem.”
Üst düzey devlet görevlileri için de bu sistem şart
Kozan Selçuk Erkan ilginç bir noktaya daha değiniyor… Türkiye’yi ziyaret eden üst düzey yabancı isimlerin İstanbul’da ya da kimi zaman yazlık yerlerde ağırlandığını anımsatıyor. Aynı şekilde üst düzey kimi isimlerin kıyıya sıfır yerlerde konakladığına da işaret ediyor.
Bu gibi yerlerin de dalgıç tespit sonarlarıyla 7/24 esasıyla korunmasının şart olduğunun altını çiziyor Erkan sözlerini şöyle tamamlıyor:
"Teknoloji her iki taraf için de gelişiyor. Bir yanda İHA’lar SİDA’ları konuşuyoruz ama bu teknolojinin asimetrik unsurlar tarafından kullanılabileceğini de atlamamak gerekiyor.
Belki de yakın zamanda su altından gidebilen kamikaze su altı robotlarını daha sık konuşacağız. Şimdiden önlemler almak zorundayız. Ve bunun ilk adımı da dalgıç tespit sonarı.
Bu nedenle Aras 2023’ün hayata geçirilmesi ve kullanım alanlarının artması şart. ‘Suyun altını gören gözlerimizi’ çoğaltmak gerek. İşte bu nedenlerle dalgıç tespit sonarı üretebilen sayılı ülkeden biri olmamız son derece kritik bir kabiliyet.”