Dünya genelinde yaşanan enerji krizi Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle beraber daha da derinleşirken, özellikle petrol piyasalarındaki oynaklık, tüketiciye yansıyan fiyatların sıklıkla değişmesine yol açıyor. Tedarikte yaşanabilecek aksaklıklara yönelik tedirginlikler fiyat artışlarında başrolde yer alırken, Türkiye’de de bu fiyat değişiklikleri araç kullanıcılarının akaryakıt tüketimine net bir şekilde yansıdı. Brent petrol fiyatlarının 2 Mart’ta 100 dolar eşiğini aşması daha sonraki süreçte, 135 dolara kadar yükselmesiyle oluşan bu fark, pompa satışlarını etkiledi.
SAVAŞ GERİLİMİ VATANDAŞA DA YANSIDI
24 Şubat’ta başlayan Rusya-Ukrayna savaşının piyasalarda dengeleri değiştirmesi tüketici davranışlarına da yansıdı. Bu tarihe kadar günlük ortalama 65-70 milyon litre motorinin satıldığı Türkiye’de, savaşın başladığı tarihten bir gün sonrası olan 25 Şubat’ta 165 milyon litre motorin satışı gerçekleştirildi. Aynı artış benzin tüketiminde de yaşandı. Günlük ortalama 10 milyon litre benzin satışının gerçekleştiği ülkemizde 25 Şubat’ta bir gün içerisinde 33,5 milyon litre benzin satıldı. Fiyat artışlarından en az ölçüde etkilenmeyi amaçlayan vatandaşlar savaşta yaşanan gelişmeleri öngörerek depolarını önceden doldurmayı tercih etti.
LİTRE FİYATI 25 LİRADAN DÖNDÜ
Akaryakıtta litre fiyatlarının arka arkaya gelen zamlarla 25 liralara kadar çıkıp sonrasında 22-23 lira bandında dengelenmesiyle birlikte, vatandaşların tüketimi de düşüş gösterdi. Özellikle orta gelir grubunun tercihi olan motorinli araçların tüketimindeki azalış dikkatlerden kaçmadı. Türkiye genelinde ocak ayında yaklaşık 2 milyar litre motorin, 301 milyon litre benzin satışı gerçekleşirken, günlük ortalama satış motorinde 63,5 milyon litre, benzinde ise yaklaşık 10 milyon litre oldu.
MOTORİN SATIŞI YÜZDE 30 AZALDI
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun (EPDK) verilerine göre; şubatta 71,5 milyon litre olan günlük ortalama motorin satışı, martta 67,5 milyon litreye, nisanda ise 55,8 milyon litreye kadar düştü. Mayıs ayının ilk haftasında ise günlük ortalama satış, 46,7 milyon litreyi gördü. Şubat ayı ile nisan ayı günlük tüketimi arasındaki fark 15,7 milyon litreyi buldu. Motorin tüketimi 2 ay içerisinde yüzde 21,96 azaldı. Mayıs ayının ilk haftasındaki günlük ortalama baz alındığında ise azalış yüzde 34,7 oldu.
BENZİN SATIŞLARI ZAMLARDAN ETKİLENMEDİ
Özellikle araç kullanıcıları arasında daha çok yüksek gelirli grubun tercih ettiği benzin satışlarında ise motorindekinin aksine ortalama günlük satışlarda yükseliş yaşanıyor. Ocak ayında günde 9,7 milyon litre benzinin satıldığı ülkemizde, şubatta 11,1 milyon litre, martta 9,5 milyon litre, nisanda 11,1 milyon litre mayısın ilk haftasında ise 11,7 milyon litre benzin satışı gerçekleşti. Şubat ayı ortalaması ile nisan ayı ortalamasında değişim yüzde 0,7 düşüş olarak yaşanırken, mayısın ilk haftası baz alındığında ise yüzde 5,1 yükseliş görüldü.
TATİLE ÇIKARKEN DEPOLARI DOLDURDUK
Geçtiğimiz Ramazan Bayramı’nın kapsadığı 5 günlük tatili aldığı izinle çalışanların birçoğu 9 güne tamamlarken, birçok vatandaş bu boşluğu şehir dışında değerlendirmeyi tercih etti. Bu araç trafiği de hem motorin hem de benzin satışlarına yansıdı. 28 Nisan’da 63 milyon litre motorin satışı gerçekleşirken, tatilin başladığı 29 Nisan’da 70,5 milyon litre motorin satışı yapıldı. Benzinde ise 28 Nisan’da 12,5 milyon litre benzin satışı gerçekleşirken, 29 Nisan’da 26,5 milyon litre benzin satışı yapıldı.
FİYATLARDA YÜZDE 20 DÜŞÜŞ BEKLİYORUZ
Dünyada savaş gerginliğinin olmasıyla buna bağlı bir refleks oluştuğunu ifade eden Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi Başkanı (TESPAM) Oğuzhan Akyener, “Savaşın etkisiyle ham petrol rafineri sektörü krizi ve yan mamül endişeleri büyüyor. Pandeminin de etkisiyle büyük bir kriz oluştu. Rafineri sektöründe oluşan kriz, fiyatları yükseltti ve buna bağlı tüketim düştü” dedi.
Tüm dünyada en çok kullanılan akaryakıtın motorin olduğunu söyleyen Akyener, benzin kullanan araçların ağırlıklı olarak özel vasıta olduğunu ve lojistik sektörünün motorinle sürdürüldüğünü dile getirdi. Oğuzhan Akyener, şunları söyledi: “2022 yıl sonu için dolar bazında dizelde yüzde 20 düşüş bekliyoruz. Benzinde de yıl sonunda yüzde 12-15 arasında düşüş olur diye öngörüyoruz. 2023 yılında dünya normale döner diye düşünüyorum ve umut ediyorum.”
KAYNAK : Yeni Şafak