Turizmden eğitime; uzaydan enerjiye... 36 maddelik ortak açıklama!

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Malezya ziyaretini tamamladı. Erdoğan'ın ziyareti çerçevesinde Malezya ve Türkiye tarafından 36 maddelik ortak açıklama yapıldı. Malezya Başbakanı Enver İbrahim'in davetlisi olarak ülkeye resmi ziyaret gerçekleştiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, ikili ilişkilerin derinleştirilmesi konusunda görüşmeler gerçekleştirdi, güncel bölgesel ve uluslararası meseleler hakkında görüş teatisinde bulundu.

Diplomatik ilişkilerin 60. yıl dönümünü idrak eden Türkiye ve Malezya, siyasi ve diplomatik iş birliği, ticaret ve yatırım, helal endüstrisi, eğitim ve halklar arası ilişkiler, terörle mücadele dâhil olmak üzere savunma ve güvenlik iş birliğinin yanı sıra, çevre, bilim ve teknoloji, teknik iş birliği ve enerji konularında iş birliği gibi kilit alanlarda diyalog mekanizmalarını daha da güçlendirme kararı aldı. Her iki taraf da son yıllarda iki ülke arasında artan üst düzey etkileşimi memnuniyetle karşılarken, bakan düzeyinde çok sayıda görüş alışverişinde bulunuldu ve çeşitli düzeylerde diyaloğun sürdürülmesi teşvik edildi. Stratejik ikili gündemin belirlenmesi ve izlenmesinin yanı sıra bölgesel ve uluslararası konuların gözden geçirilmesi için kilit bir forum olarak dışişleri bakanları düzeyinde Ortak Komisyon Toplantısının (OKT) ilkinin uygun bir zamanda gerçekleştirilmesinde mutabık kalındı.

ANLAŞMALARIN GELİŞTİRİLMESİ KONUSUNDA MUTABAKAT

İkili iş birliğini daha da yoğunlaştırma ve yukarı taşımaya yönelik taahhütlerin bir yansıması olarak her iki lider, önümüzdeki dönemde detayları üzerinde karşılıklı olarak uzlaşılacak bir Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey (YDSK) kurulması konusunda mutabık kaldı. İki ülke arasındaki ticari ve ekonomik bağların dinamik ve tamamlayıcı niteliğinin altını çizen liderler, ikili ticaretin daha dengeli şekilde ele alınması gerektiğini vurguladı ve ikili mal ticaretinin büyümeye devam edeceğine olan güvenlerini ifade etti. Erdoğan ve İbrahim, 2015'te yürürlüğe giren Malezya-Türkiye Serbest Ticaret Anlaşması'nın (MTSTA) oynadığı önemli rolü kabul etti. Ayrıca MTSTA'nın 2024 yılında hizmetler, yatırımlar ve e-ticareti de kapsayacak şekilde genişletilmesinden duydukları memnuniyeti dile getirdi. İslam İşbirliği Teşkilatı (TPS-OIC) Üye Devletleri ile D-8 Tercihli Ticaret Anlaşması (D-8 PTA) arasında Tercihli Ticaret Sisteminin tam olarak işler hale getirilmesine olan bağlılıklarını yineleyen liderler, bu anlaşmaların geliştirilmesi için iş birliği yapma konusunda mutabık kaldı.

ENERJİDE İŞ BİRLİĞİ

Özel sektörün ekonomik ilişkilerin geliştirilmesindeki kritik rolünü kabul eden liderler, ticaret ve yatırım fırsatlarının genişletilmesi için işletmeler arası iş birliğinin arttırılmasına tam destek verdiklerini ifade etti. Bu çerçevede iki lider, Malezya Ulusal Ticaret ve Sanayi Odası (NCCIM) ile Türkiye Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) arasında ticari alışverişi artırmak ve sürdürülebilir ekonomik iş birliği için yeni fırsatları ortaya çıkarmak üzere Ortak İş Konseyi kurulmasına yönelik karşılıklı hazırlığı memnuniyetle karşıladı. Taraflar, teknik toplantı, ziyaret ve eğitimler gibi yollarla tarımsal iş birliklerini güçlendirmeye yönelik isteklerini vurguladı. Liderler, sağlık, tıp bilimi ve tıbbi ekipman üretimi alanında iş birliği fırsatlarını izleme niyetlerini yineledi. Enerji güvenliğinin küresel gündemde önemli bir yer tuttuğunu kabul eden iki lider, enerji dönüşümü alanında iş birliği yapma ihtiyacının altını çizdi. Taraflar, hidrokarbonlar, yenilenebilir enerji projeleri alanlarında iş birliği potansiyelini vurguladı, gelecekteki temiz enerji projelerinin gerçekleştirilmesi için hayati önem taşıyan kritik ham mineraller konusunda daha yakın diyaloğa ihtiyaç duyulduğunun altını çizdi. Erdoğan ve İbrahim ayrıca, enerji güvenliği ve enerji dönüşümü alanlarında pratik iş birliği yapmak amacıyla programlar, projeler veya iş birliği faaliyetleri geliştirmede özel sektörün rolünü kabul ve teşvik etti. Taraflar, atık yönetimi, geri dönüşüm girişimleri ve döngüsel ekonomide bilgi alışverişini ve en iyi uygulamaları teşvik etmek için sıfır atık uygulamaları konusunda iş birliği yapmaya karar verdi. Taraflar, sıfır atık politikalarının geliştirilmesi ve uygulanmasında teknik kapasiteyi artırmayı ve en iyi uygulamaları paylaşmayı amaçlayacak.

SAVUNMA İŞ BİRLİĞİ

Liderler, sağlam yasal çerçeve ve devam eden Askeri Diyalog Toplantılarının desteklediği iki ülke arasındaki savunma konularında yakın iş birliğinden ötürü takdirlerini dile getirdi. Geçtiğimiz yıl savunma ürünlerinin tedariki için hükümetten hükümete bir mekanizmanın kurulması, savunma satın alımlarının kurumsallaştırılmasında önemli bir adım olarak kabul edildi. Söz konusu iş birliği, savunma bilimi, teknoloji ve endüstri alanlarında faal iş birliğini vurgulayan çeşitli tedarik yollarıyla daha da ortaya konacak, böylece teknoloji transferi, ortak geliştirme ve üretim dahil olmak üzere yeni iş birliği alanlarının araştırılmasını kapsayan stratejik bir savunma ekosistemi oluşturulacak. Her iki taraf, savunma sanayisinde bahse konu iş birliğinin yalnızca kabiliyetleri geliştirmekle kalmayacağını, ayrıca müşterek savunma ekosistemini de güçlendireceğine inancını vurguladı.

TURİZM

İki ülke arasında turizm ve kültür alanındaki iş birliğinin önemini kabul eden Erdoğan ve İbrahim, daha fazla Türk ve Malezyalı turisti ülkelerine çekmek için uygun şartların oluşturulmasını teşvik etti. Malezya ayrıca, "Visit Malaysia 2026" girişimiyle bağlantılı olarak Türk gezginlerin Malezya'yı ziyaret etmelerini memnuniyetle karşıladı. İki taraf ayrıca turizme, halklar arası temaslara ve ticari ilişkilere katkıda bulunmak amacıyla sivil havacılık konularında iş birliğini arttırmaya karar verdi.

EĞİTİM

Her iki lider, halklar arası temas ve anlayışın geliştirilmesi amacıyla yükseköğrenim kurumları ve araştırma enstitüleri arasında burs ve değişim programlarının önemini vurguladı. Türkiye ve Malezya arasında yükseköğretim alanında ortak komite kurulmasını desteklediklerini ifade eden taraflar, ortaöğretim alanında iş birliğini geliştirmek amacıyla okullar kurulmasına yönelik girişimleri destekledi.

UZAY

Liderler, özellikle yarı iletkenler, biyoteknoloji, yenilenebilir enerji, uzay ve diğer ilgili alanlarda olmak üzere bilim, teknoloji ve inovasyonda daha derin iş birliğini teşvik etme kararlarını bir kez daha teyit etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Enver İbrahim, iki ülke arasında uzay bilimi, teknolojisi ve uygulamaları alanındaki ortaklığın geniş bir potansiyele sahip olduğu konusunda mutabakata vardı. Malezya-Türkiye Ortak Uzaktan Algılama Mikro Uydu Geliştirme Programı'nın, her iki ülkenin uzay kabiliyetlerini geliştirmeyi amaçlayan stratejik öneme sahip bir girişim olduğu vurgulandı.

AFETLE MÜCADELE

Afet yönetiminin önemini kabul eden taraflar, kayda değer bir dönüm noktası olarak Afet ve Acil Durum Yönetimi Alanında Mutabakat Zaptı'nın imzalanmasını memnuniyetle karşıladı. Liderler, arama ve kurtarma alanında teknik eğitim ve uzman değişimi ile ortak insani yardım çalışmaları da dahil olmak üzere mutabakat zaptı kapsamındaki faaliyetleri uygulayarak bu alandaki iş birliğini güçlendirme konusunda mutabık kaldı.

SUÇLA ORTAK MÜCADELE

Taraflar ayrıca sınır ötesi suç örgütleriyle mücadelede iade süreçleri hususunda ikili iş birliğinin artırılmasının yanı sıra bilgi ve deneyim paylaşımı dahil terörizmin her türü ve tezahürüyle ve başta sınır ötesi ve örgütlü suçlar gelmek üzere suçla mücadele hususunda anlaşmaya vardı.

"YENİDEN ASYA"

Görüşmeler sırasında Cumhurbaşkanı Erdoğan, Yeniden Asya Girişimi doğrultusunda Türkiye'nin Asya ülkeleri ve bölgesel kurumlarla ilişkilerinin daha da geliştirilmesine verdiği güçlü desteği yineledi. Bu çerçevede Cumhurbaşkanı Erdoğan, Malezya'nın Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) 2025 Dönem Başkanlığını memnuniyetle karşılayarak Malezya'nın yönetiminde ASEAN'ın ekonomik entegrasyon ve sürdürülebilirlik konusundaki bölgesel vizyonunu daha da ileriye taşıyacağına olan inancını dile getirdi. Her iki lider de Türkiye-ASEAN Sektörel Diyalog Ortaklığıyla genişletilmiş iş birliği fırsatını memnuniyetle karşıladı.

Liderler, ASEAN-Türkiye Pratik İşbirliği Alanları (2024-2028) tarafından yönlendirilen mevcut girişimlere ilişkin desteklerini yineledi. Her iki taraf, ticaret ve yatırım, bilim ve teknoloji, turizm, gıda ve tarım, afet yönetimi, insan kaynaklarının geliştirilmesi, eğitim ve halklar arası değişim gibi temel alanlarda kayda değer iş birliğini takdir etti. Türkiye'nin ASEAN'a verdiği desteği takdir eden Malezya, Türkiye'nin ASEAN ilkeleri ve süreçleri tarafından yönlendirilen diyalog ortaklığı başvurusunu memnuniyetle karşıladı.

Ayrıca Malezya, Türkiye'nin bölgesel savunma mekanizmalarıyla etkileşimini memnuniyetle karşıladı ve Türkiye'nin 2024-2027 ASEAN Savunma Bakanları Toplantısı Artı Uzmanlar Çalışma Grubu (ADMM-Artı EWG) Gözlemcilik Programı başvurusuna desteğini yineledi. Taraflar Birleşmiş Milletler, İslam İşbirliği Teşkilatı, D-8 gibi uluslararası platformların yanı sıra kalkınma bankaları gibi çok taraflı çerçevelerde ortak çıkar alanlarındaki verimli iş birliğini sürdürme kararı aldı.

İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜME DESTEK

Erdoğan ve İbrahim, çatışmalardan etkilenen bölgelerde barış, güvenlik ve insani yardımın teşvik edilmesi yönündeki kararlılıklarını bir kez daha teyit ederek Filistin Devleti'nin Birleşmiş Milletlerin tam üyesi olarak tanınmasına duyulan acil ihtiyacı vurguladı ve bunun, Filistin-İsrail ihtilafının adil ve kalıcı bir çözüme kavuşturulması için hayati önem taşıdığını belirtti. Liderler, uluslararası topluma, uluslararası hukuka ve ilgili BM kararlarına uyma çağrısında bulunarak 1967 öncesi sınırları temelinde Filistin'in başkenti Doğu Kudüs olan iki devletli çözümü desteklediklerini bir kez daha teyit etti. Bölgede sürdürülebilir barış ve istikrarın sağlanması için tüm tarafları anlamlı diyalog ve iş birliğine çağıran taraflar, uluslararası toplumun Gazze'deki yeniden inşa çabalarına katkıda bulunması gerektiğini vurguladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Enver İbrahim, İslam İşbirliği Teşkilatı'nın (İİT) ilke ve amaçlarına bağlılıklarını kesin surette teyit etti ve İİT'nin ortak çıkarlarını koruma ve kollamanın yanı sıra, başta yasa dışı işgalci rejimin Filistin halkına yaşattığı acıların azaltılması olmak üzere, İslam ümmetinin karşı karşıya bulunduğu acil sorunların ortaklaşa ele alınması için üye devletlerin çabalarını birleştirmesi konusundaki ortak kararlılıklarını vurguladı.

SİBER GÜVENLİK, İSLAMOFOBİ, BÖLGESEL VE ULUSLARARASI GİRİŞİMLER

İki ülkenin İslam İşbirliği Teşkilatı - Bilgisayar Acil Müdahale Ekibi (OIC-CERT) üyesi olduğunu dikkate alan iki lider, güvenilir siber güvenlik tedbirleriyle desteklenen dijital ekosistemlerin dönüşümünü hızlandırmaya yönelik ortak çabaları araştırma potansiyelini kabul etti.

Liderler, Gelişen Sekiz Ülke (D-8) Teşkilatı kapsamında ortaklıkları ileriye götürme ve ekonomik kalkınma iş birliğini geliştirme konusundaki sarsılmaz kararlılıklarını ifade etti ve Azerbaycan'ın D-8'e katılımını memnuniyetle karşıladı.

İslam'a yönelik nefretin ele alınmasında iş birliğinin sürdürülmesinin önemini vurgulayan liderler, uluslararası toplumu dezenformasyon, yabancı düşmanlığı, ırkçılık ve nefret söylemine karşı kararlı bir şekilde harekete geçmeye çağırdı.

Liderler, 2025 yılında Malezya'nın ASEAN dönem başkanlığı altında yapılacak toplantılar ve her yıl düzenlenen küresel bir toplantı olan Antalya Diplomasi Forumu (ADF2025) gibi her iki ülke tarafından bölgesel ve uluslararası düzeyde başlatılan girişimlerin öneminin altını çizdi.

ERDOĞAN, ENVER İBRAHİM'İ TÜRKİYE'YE DAVET ETTİ

Cumhurbaşkanı Erdoğan, kendisine ve heyetine gösterilen sıcak karşılama ve cömert misafirperverlik için Başbakan Enver İbrahim'e içten şükran ve takdirlerini ifade etti. Erdoğan, İbrahim'i Türkiye'ye resmi bir ziyaret gerçekleştirmesi için davet etti. Ziyaret tarihi diplomatik kanallar aracılığıyla belirlenecek.