ABD'nin duyurduğu BMGK destekli ateşkes planı belirsizliklerle dolu

İstanbul

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde (BMGK) kabul edilen ABD Başkanı Joe Biden'ın açıkladığı Gazze'de 3 aşamalı ateşkes teklifi tasarısına İsrail'den net bir yanıt gelmezken, planın detaylarında kalıcı ateşkese dair ifadelerin yer almaması belirsizliğe yol açıyor.

BMGK'da dün yapılan oylamada, İsrail'in 7 Ekim 2023'ten bu yana saldırılarını sürdürdüğü Gazze'de, ABD Başkanı Biden'ın açıkladığı 3 aşamalı ateşkes teklifine destek talep edilen karar tasarısı onaylandı.

Kararda İsrail'in Biden'ın teklifini kabul ettiği savunulurken, Hamas'ın da aynı yanıtı vermesi çağrısı yapıldı.

İsrail Gazze'deki saldırılarını "tüm hedeflerine ulaşmadan" sona erdirmeyeceğinde ısrar ederken, Hamas ise kalıcı ateşkes olmadan planı kabul etmeyeceğini belirtiyor.

Karar, İsrail'in Gazze'deki saldırılarını kalıcı olarak sonlandıracak net bir ifadeyi barındırmaması nedeniyle belirsizlikler içeriyor.

İsrail gerçekten ateşkesi kabul etti mi?

İsrail'in Biden'ın teklifini kabul ettiği belirtilmesine rağmen, Netanyahu ve İsrailli yetkililerden Biden'ın duyurduğu ateşkes teklifine karşı açıklamalar yapıldı.

Biden 31 Mayıs'ta yaptığı açıklamada, önerinin İsrail'e ait olduğunu söylese de Netanyahu, "belirlenen tüm hedefler" gerçekleşinceye kadar saldırılarına devam edeceklerini duyurdu.

Netanyahu ayrıca, İsrail'in önerdiği ile Biden'ın sunduğu teklif arasında "boşluklar" olduğunu öne sürdü.

İsrail'in aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir de Netanyahu'nun ABD Başkanı Biden'ın açıkladığı ateşkes teklifini kabul etmesi durumunda hükümeti devirme tehdidinde bulundu.

Öte yandan İsrail Başbakanlığı, esir takası anlaşması kapsamında Gazze'deki saldırıları kalıcı olarak sona erdirmeyi kabul ettiğine ilişkin İsrailli "Kanal 12" televizyonunun haberini de yalanladı.

Başbakanlık açıklamasında, İsrail'in "tüm hedeflerine ulaşmadan" Gazze'deki saldırılarını bitirmeyi kabul ettiği iddiasının "tamamen yalan olduğunun" belirtilmesi, İsrail tarafının ateşkese yanaşmadığına işaret ediyor.

Hamas'ın ateşkes planına ilişkin duruşu nasıl?

Hamas, BMGK kararındaki ilkeleri uygulama konusunda aracılarla müzakereye hazır olduğunu duyururken, ateşkesin uygulanması için İsrail'in saldırılarının kalıcı olarak sonlanmasını şart koşuyor.

Hamas'tan yapılan açıklamada, "BMGK kararında yer alan kalıcı ateşkes, Gazze'den tamamen çekilme, esir takası, Gazze Şeridi'nin yeniden inşası ve yerinden edilenlerin geri dönüşü maddelerinin memnuniyetle karşılandığı" vurgusu yapıldı.

Açıklamada ayrıca, Hamas'ın, başta İsrail'in yenilgiye uğratılması, Filistinlilerin yurtlarına geri dönüşü ve kendi kaderini tayin hakkı olan tam egemenlik ile başkenti Kudüs olan tam bağımsız Filistin devletinin kurulması dahil, ulusal haklarını elde etmek için halkın tümüyle birlikte verdiği mücadeleye devam edeceğine dikkati çekildi.

3 aşamalı planla ilgili merak edilenler

BMGK'nın karar tasarısına göre, Gazze'de geçici ateşkes öngören teklif 3 aşamadan oluşacak.

Buna göre ilk aşamada; hemen ateşkes, kadın, yaşlı ve yaralı esirlerin serbest bırakılması, Filistinli esirlerin takas edilmesi, İsrail güçlerinin Gazze'de nüfus bulunan yerlerden çekilmesi, insani yardımın artması, temel hizmetlerin yeniden inşası, Filistinli sivillerin Gazze'nin kuzeyi dahil tüm Gazze Şeridi genelinde evlerine dönmesinin ve uluslararası toplumun gerekli konut katkısı yapmasının sağlanması öngörülüyor.

İlk aşama için müzakereler 6 haftadan fazla sürmesi halinde ateşkes müzakereleri bitene kadar devam edecek.

Tarafların anlaşmasının ardından ikinci aşamada, krizin nihai olarak sonlandırılması için geri kalan esirlerin tümünün serbest bırakılması ve İsrail'in tüm Gazze'den çekilmesi isteniyor.

Üçüncü aşamada, Gazze için birkaç yıla yayılan yeniden inşa planının başlatılması ve ölen esirlerin de cesetlerinin teslim edilmesi tasarlanıyor.

Öte yandan, ABD'nin müzakerelere açtığı ilk karar tasarısında Gazze'de "tampon bölge" oluşturulmasına karşı çıkılırken, karar tasarısında, "tampon bölge"ye karşı çıkılan ifade silindi.

Ancak kararda Gazze'de İsrail'in saldırılarını sonlandıracak kalıcı bir ateşkes getirip getirmeyeceğini ilişkin belirsizlikler bulunuyor.

Kararda tarafların anlaşmasının ardından ikinci aşamanın başlayacağı belirtilirken, kalıcı ateşkes konusunda İsrail'in geri adım atmaması, tarafların muhtemel anlaşmasının nasıl sağlanacağı hakkında soru işaretlerine neden oluyor.

BMGK'nın karar tasarısına destek veren ülke ve kuruluşlar

BMGK'da İsrail'in Gazze'deki saldırılarını sonlandıracak 3 aşamalı karar tasarısına birçok ülkeden destek açıklaması geldi.

Dışişleri Bakanlığı, Gazze'de ateşkes sağlanmasına yönelik kararı, "Gazze'deki katliamın sona ermesi bakımından önemli bir adım" şeklinde nitelendirdi.

Avrupa Birliği ve Mısır da karardan "memnun olduğunu" duyururken, Belçika Dışişleri Bakanı Hadja Lahbib "ateşkesin derhal uygulanması" çağrısında bulundu.

İngiltere Dışişleri Bakanı David Cameron "Hamas teklifi kabul etmeli" açıklamasını yaparken, Filistin'in BM Daimi Temsilcisi Riyad Mansur da ülkesinin kararı memnuniyetle karşıladığını bildirdi.