Uzay çöpleri alarm veriyor: Yörüngedeki tehlike, uyduların geleceğini tehdit ediyor!
GALERİNİN DEVAMI
insanlık için büyük bir keşif alanı olmuştur ve son 60 yıldır devam eden uzay faaliyetleri, bize evren hakkında önemli bilgiler sağlamıştır. Ancak bu faaliyetlerin bir sonucu olarak, yörüngede artan sayıda takip edilebilir cisimler var.
Günümüze kadar 6.050'den fazla roket fırlatıldı ve bu, yörüngede 56.450'den fazla takip edilebilir cisme neden oldu. Bu rakamlar, yörüngedeki uzay çöplerinin artmasına ve uzayda yolculuk yapan astronotlar için güvenlik riski oluşturmasına neden oluyor.
">
yana uzayda kirlilik de oluşturuyor. Binlerce kullanılmayan uydu ve fırlatılan roketlerden arta kalan parçalar, Dünya yörüngesinde uydular ve uzay araçları için çarpışma riskini oluşturuyor.
Dünya'da uzaya 1957 yılından bu yana binlerce roket ve uydu fırlatıldı. Bunların çoğu hala uzayda kalmaya devam ederken, gelecek süreçte daha fazlasının uzaya fırlatılmasının söz konusu olduğu biliniyor. Bu durum, uzay çöplerini artırırken, fırlatılan roket ve uyduların zamanla çarpışma riskini doğuruyor.
">
sıra yörüngede insan yapımı çöpler de bulunuyor. Bunlar artık kullanılmayan uydu ve uzay araçları, fırlatma aracı rampaları ve ayrışma parçalarını içeriyor.
Dünya'ya birkaç 100 kilometre yakındaki bazı cisimler, atmosfere birkaç yıl sonra geri girebiliyor. Bunların çoğu atmosfere girerken sürtünmeden dolayı yanarak yok oluyor. Ancak 36 bin kilometreden fazla irtifada bulunan çöp ve uydular, Dünya'nın etrafında yüzlerce ve hatta binlerce yıl dönmeye devam edebiliyor.
">
birçok uzay çöpüne neden olmasının yanı sıra ABD, Çin ve Hindistan gibi bazı ülkeler, kendi uydularını yok etmek için füze kullanabiliyor. Bu da yörüngeye binlerce parçanın yayılmasına sebep oluyor.
Şu an yörüngedeki uzay çöpleri, keşif girişimlerine büyük risk teşkil etmese de yörüngedeki diğer uydular için büyük tehdit unsuru olarak görülüyor.
">
Fransız uydusu, 1996'da 10 yıl önce patlayan bir roketten kalan parçalar tarafından darbe aldı.Çin, Ocak 2007'de uydu savar testinde, eski bir meteoroloji uydusunu füze ile yok etti ve 3 bin 500'den fazla parçanın yörüngeye dağılmasına neden oldu. Bu olay, takip edilebilir cisim oranını yüzde 25 artırdı.
">
Şubat 2009'da meydana geldi. Özel Amerikan iletişim uydusu "Iridium-33" ile Rus askeri uydusu "Kosmos2251" çarpıştı. İki uydu da yok olurken, 2 bin 300'den fazla parça açığa çıktı ve bunlardan bazıları tekrar Dünya'nın atmosferine girerek yok oldu.
Mart 2021'de Çin uydusu, çarpışmanın ardından parçalara ayrıldı.
">
hareket alanlarındaki uzay çöplerinden kaçınmaya ve böylece darbe almamaya çalışıyor. Her yıl yüzlerce çarpışmadan kaçınmak için Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ) dahil olmak üzere tüm uydular hareket etmek zorunda kalıyor.
ISS, 1999'dan bu yana 25 kez uzay çöplerinden kaçınmak için manevra yaptı.
">
Eylül 2019'da büyük bir uydu takımıyla çarpışmadan kaçınmak için ilk hareketini yaptı.
UUİ, 2021'de Rusya'nın yaptığı uydu savar füze testinden kaynaklanan uzay çöpü nedeniyle çarpışmadan kaçınmak için manevra yapmak zorunda kaldı. Kasım 2021'de UUİ astronotları, uzay istasyonu bir uzay çöpünün yakınından geçerken nakil uzay aracında sığındı.
">
tehlikesi yaşadı.
Şirketlerin, özellikle internet kullanımı için yeni uydu takımlarını uzaya fırlatma planları, uzay çöplerinin artmasına neden olabilir. Bu durumda yörüngede 50 bin daha uydu hareket etmeye başlayabilir ve bu da uzun vadede daha çok çarpışmadan kaçınma manevrasını gerektirebilir.
">
zincirleme bir etki yaratabileceğini, daha fazla cismin çarpışarak yeni uzay çöpleri oluşturabileceğini öne sürdü.
Kessler, bunun sonucunda da Dünya yörüngesinin ileride kullanılamaz hale gelebileceğini iddia etti. Bu fikir, aşırı gözükse de bazı uzmanlar bunun bir çeşidinin bir gün gerçekleşebileceğinden endişe duyuyor. Bu nedenle bu durumdan kaçınılması gerektiği belirtiliyor.
">
yıldan daha uzun süredir devam eden uzay faaliyetleri çerçevesinde 6 bin 50'den fazla roket fırlatıldı ve bu, yörüngede 56 bin 450 takip edilebilir cisme neden oldu.
Bu cisimlerin yaklaşık 28 bin 160'ı uzayda kaldı ve bunlar, ABD Savunma Bakanlığına bağlı küresel Uzay Gözetleme Ağı (SSN) tarafından takip ediliyor. Bunların yaklaşık 4 bini aktif uydu görevi görüyor.
">
alçak yörüngedeki 5-10 santimetre arası ile 30 santimetre ile 1 metre arasında değişen jeostatik irtifadaki cisimlere odaklanıyor.
1961'den bu yana yörüngede 560'tan fazla parçalanma olayı kaydedildi. Bunların yalnızca 7'sinin çarpışma ve uzay araçlarının patlaması sonucu oluştuğu belirtiliyor.
Ancak gelecekte uzay çöplerinin kaynağının ağırlıklı olarak çarpışmalar olması bekleniyor.
">
yıllık fırlatma sayısının 110 civarında olması ve yılda 10-11 kez kırılma/parçalanma yaşanmasıyla uzaydaki çöplerin sayısının artması tahmin ediliyor. Çöplerin artmasıyla da çarpışma ihtimali artıyor ve bu da yörüngede oluşacak parçaları artırarak daha da fazla çarpışma riski doğuruyor.
Sonuç olarak çöplerinin sayısının artması, daha fazla çarpışmanın meydana gelmesine neden olacak. Ancak Dünya yörüngesinin dışında yapılan keşiflerde uzay çöpleri sorun teşkil etmiyor.
">
dolan uyduların yörüngeden kaldırılmasını istiyorBirleşmiş Milletler (BM), tüm şirketlerden görevi sona eren uyduların 25 yıl içerisinde yörüngeden kaldırılmasını talep ediyor.
Ancak bazı uyduların görevleri baştan başarısız olduğunda bu durum karışıklığına neden oluyor. Bu durumda genellikle uyduların atmosfere sokularak yanıp yok olması yöntemi tercih ediliyor.
">
kaldırılması durumunda gelecekte yörüngedeki uzay çöpü sorununun hafifletilebileceğini belirtiyor.">Bilim insanları, Callisto, Europa ve Ganymede adlı uyduların derinliklerinde okyanuslar olduğunu düşünüyor. ESA'nın Jüpiter'in Buzlu Ayları Keşfi (Juice) adlı misyonu, Jüpiter'in uydularında mikroorganizmaların yaşamı için gerekli koşulların olup olmadığını anlamayı hedefliyor.
YAŞAMA DAİR İZLER ARANACAK
ESA Bilim Direktörü Prof. Carole Mundell, bunun çok çılgın bir fikir olmadığını söylüyor.
BBC'ye konuşan Mundell, "Dünya üzerinde, asit ve radyoaktivite düzeyi yüksek. Sıcaklığın da aşırı yüksek ve düşük olduğu ortamlarda bile yaşam belirtileri görebiliyoruz" diyor ve ekliyor:
"Örneğin Dünya'daki okyanusların dibindeki yanardağlar bile bize bambaşka gezegenler gibi gözükebiliyor. Başka yerlerde de benzer koşullar varsa mikropların yaşamaması için hiçbir neden yok. Biz Juice misyonuyla bu koşulları incelemek istiyoruz."
TEMMUZ 2031'DE JUPİTER'E ULAŞACAK
Yaklaşık 1,6 milyar dolar değerindeki Juice'un Temmuz 2031'de Jüpiter sistemine ulaşması bekleniyor. Juice, Ganymede çevresindeki yörüngeye yerleşmeden önce diğer aylara da 35 kez yaklaşmayı deneyecek ve bazen yüzeylerine 400 kilometre kadar yaklaşacak.
Uzay aracında toplam 10 alet bulunacak. Bunların arasında yüzey altının ve yüzeyin üç boyutlu haritasını çıkarabilecek bir alet, parçacık dedektörü ve radar da olacak.
İngiltere'deki Imperial College London Üniversitesi tarafından tasarlanan "Elektromanyetik Alan Ölçer" ise ayların gizli okyanusları hakkında bilgi toplayabilecek.
Imperial College London'da araştırmacı olan Prof. Michele Dougherty, "Okyanusun derinliğini, tuz içeriğini, kabuğun okyanusun üzerinde ne kadar derin olduğunu ve okyanusun kayalık manto ile temas halinde olup olmadığını anlayacağız. Böylece ayın iç yapısı hakkında bilgileneceğiz ve yüzeyde organik materyal olup olmadığını tespit edeceğiz" diyor.
JUPİTER VE SATÜRN DE ODAK MERKEZİNDE
Dünya'da yaşamın olması için su, besin kaynağı, enerji ve zamana ihtiyaç var.
Bilim insanları uzun zamandır Mars'ın, bugün olmasa da geçmişte Dünya dışında yaşama ev sahipliği yapma olasılığı en yüksek gezegen olduğunu düşünüyordu.
Ancak Jüpiter ve Satürn'ün yörüngesindeki buzlu aylar, Evren'in başka yerlerinde yaşam olasılıklarını araştıran astrobiyologların ilgisini çekmeye başlamıştı.
Editor : Eshahaber
