Milyonlarca Emeklilikte Yaşa Takılan sigortalı gözünü Aralık ayına dikmiş durumda. Yapılan açıklamalara göre yasal düzenlemenin Aralık ayında çıkması bekleniyor.
EYT çalışmasında öne çıkan iki konu ise çalışılan gün sayısı, yani ödenecek primler ve yıl şartının tamamlanması.
Birçok EYT'linin 99 öncesi istenen SSK için 5000 gün ve Bağ-Kur'da ise kadınlar 7200 erkekler 9 bin gün şartlarını tamamlamış olduğu görülüyor.
Bu noktada yasanın getirdiği ve işe girişe göre 5000 ile 5975 gün arasındaki prim şartını da tamamlayan EYT'li sayısı çoğunlukta.
Ancak önemli bir kesim ise henüz prim ve yıl şartını tamamlayamadı. Bu EYT'liler yıl için bekleyecek ancak primleri tamamlamak için değişik yöntemler bulunuyor.
NASIL EYT'Lİ OLUNUR?
8 Eylül 1999 öncesinde sosyal güvenlik sistemine SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı veya banka sandıkları vasıtasıyla girerek çalışmaya başlamış ve prim ödemiş olan herkes 1999 yılında çıkartılan yasa ile yaş şartına takılmış oldu.]
Bu anlamda bakıldığında 8 Eylül 1999 ön9cesinde sigortalı olarak çalışmaya başlayan herkes EYT'li oldu. Ancak emeklilik için sadece EYT'li olmak yetmiyor.
8 Eylül 1999 öncesindeki şartlara dönüldüğünde bile emeklilik için yıl ve prim şartları bulunuyor. Buna göre yaş şartı olmadan SSK için erkeklerde 25 yıl ve 5000 gün, kadınlarda ise 20 yıl ev 5000 gün isteniyordu.
Bağ-Kur da kadınlar için 7200 gün erkekler için ise 9000 gün şartları bulunuyor. Emekli Sandığı'nda kadın memurlar için 20 yıl yani 7200 gün kesenek ödemek ve erkek memurlar için ise 9000 gün yani 25 yıl kesenek ödemek gerekiyor.
Yasa öncesine dönülse bile EYT'li olarak emekli olabilmek için bu şartların yerine getirilmesi gerekiyor. 1999 Yasasında getirilen prim şartları işleyecek olursa orada da 5000 ile 5975 gün prim tamamlamak gerekiyor.
EKSİK PRİMİ OLAN EYT'Lİ N YAPACAK: NASIL TAMAMLANACAK?
Bu noktada yıl eksiği olanlar yıllarının dolmasını bekleyecek. Kadınlar için 20 yıl tamamlandı. Erkekler için 25 yıl ise 8 Eylül 2024 tarihine kadar tamamlanmış olacak.
Ancak prim eksiği için beklemek yetmiyor. Eksik primi tamamlamak ve EYT'li olarak emekli olmak için bazı yollar bulunuyor.
1-Askerlik borçlanması:
Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı da bulunuyor. Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor. Böylece EYT için primi eksik olan bir sigortalı bu yolla prim kazanabilir.
Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek ayrıca bir avantaj da kazanılıyor.
2- Doğum borçlanması:
Primi eksik olan kadın sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor. Sigortadan sonra dünyaya gelen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var.
Her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün kazanılabiliyor. Böylece üç çocuk borçlanan bir kadın sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT'li olabilir. Burada ne kadar süreye ihtiyacınız varsa o kadar borçlanabiliyorsunuz.
3- İhya ile prim:
EYT kapsamı belirlenirken farklı kurumlardan sigortalı çalışmış vatandaşlar da değerlendirilmeyi alınıyor.
Bunlardan birisi de Bağ-kur. Bu kapsamda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş vatandaşlar geçmişte eğer primlerini ödememişlerse günleri donduruluyor borçları da siliniyor.
Ancak bu dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmak mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine eklettirebiliyor.
4-İsteğe bağlı sigorta:
Çalışma imkanı bulamayan sigortalılar eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabilirler.
SGK'ya verilecek bir dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortada her ay 30 gün kazanılıyor. 18 yaşından büyük Türk vatandaşı olmak ve Türkiye'de ikamet etmek yeterli oluyor.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması. Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ-Kur kapsamından olduğu için emeklilik hesabı da Bağkur'a göre yapılıyor.
5- Hizmet tespiti ile tescil:
Primi eksik olan EYT'liler için bir başka imkan da hizmet tespit davası. Geçmişte sigortası yapılmış ancak primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespiti yaptırarak bu günlerini tescil ettirebilir giriş tarihini geri çekebilir.
Sigorta girişi yapılıp primi yatırılmayanlar için zaman aşımı süresine bakılmazken kayıt dışı çalıştırılmış olanlar için geriye doğru zaman aşımı süresi bulunuyor.
6- 3600 gün (10 yıl) prim ile kısmi emeklilik:
Mevzuatımıza göre 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup EYT kapsamındaki vatandaşların 3600 günle yani 1 yıllık primle emekli olma imkanları bulunuyor.
Eğer yeterli primi tamamlama imkanı yoksa 360/0 gün de emeklilik için yeterli oluyor. Burada emeklilik için üç şartın yerine gelmesi gerekiyor.
İlk olarak sigortalılık süresinin 15 yıla tamamlanması lazım. Ancak bu şart 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan herkes için tamamlandı.
İkinci olarak 4A (SSK) kapsamında 3600 gün primin ödenmesi isteniyor. Üçüncü olarak da kadınlarda 50 erkeklerde 55 yaşın dolmuş olmasına bakılıyor.
Bu üç şarttan hangisi en son biterse o tarihe göre de emeklilik yaşı belirleniyor.
Editor : Esha Haber
